Zwierzęta też są głodne zimą

zajęcia z glottodydaktyki

Nagroda i kara w przedszkolu

,, Rodzice, nie aspirujcie, aby mieć dziecko,
które będzie się wam podobało,
miejcie szacunek do tego, które macie”
( Bruno Betelheim)

Człowiek przychodząc na świat przynosi ze sobą pewien bagaż wyposażenia genetycznego. Określa on sposób funkcjonowania w życiu- temperament, cechy osobowości. Nie można więc zmienić dziecka. Ale jeżeli np. powodem braku akceptacji ze strony grupy rówieśniczej jest tzw. ,,trudny” charakter, można poprzez wychowanie modyfikować niewłaściwe jego zachowania. To jakimi ludźmi będą w przyszłości nasze dzieci zależy przede wszystkim od rodziców, gdyż rodzina jest najważniejszą komórką odpowiedzialną za wychowanie, a przedszkole może jedynie wspierać rodziców w ich działaniu.
Wielu ludzi sadzi, i słusznie, że przedszkole pozytywnie wpływa na rozwój dziecka, dlatego rodzice chętnie posyłają tam swoje pociechy, mając nadzieję na ich lepszy i bardziej wszechstronny rozwój. Przedszkole może wtedy wspomagać i uzupełniać oddziaływania domu rodzinnego a jednocześnie tworzyć nowe zdolności i umiejętności. Nauczycielka pomaga rodzicom ukierunkowywać ich pracę wychowawczą, ukazując wszelkie nieprawidłowości i metody działań, pamiętając zawsze, że najważniejsze jest dobro dziecka.
Dziecko, podobnie jak człowiek dorosły przeżywa swoje problemy. Poddawane jest coraz to nowym próbom i doświadczeniom, kontaktuje się z różnymi osobami ze swojego otoczenia: dorosłymi i rówieśnikami. Zdobywa wiedzę, rozwija swoje sprawności umysłowe i fizyczne. Wśród wielu sytuacji, w których uczestniczy i pełni różnorakie role, SA i takie, które określa się mianem trudnych i konfliktowych. Sytuacje sprzyjające konfliktom są w każdym przedszkolu i to w każdej grupie dzieci-inne. Ograniczenie i likwidowanie konfliktów wśród dzieci nie może się opierać na zakazach i karach. Stosowanie kar to bardzo trudny problem w pracy wychowawczej przedszkola. Trzeba bowiem zdawać sobie sprawę, co dla danego dziecka będzie karą, aby spełniało ono swoją rolę jako środek wychowania. Dla jednego karą będzie uwaga nauczycielki lub jej niezadowolenie, inne trzeba będzie odsunąć od rówieśników na pewien czas, a w niektórych przypadkach żadna z tych form nie odniesie skutku. Zależy to od wrażliwości dziecka a także od doświadczeń związanych z metodami wychowawczymi stosowanymi przez rodziców. Bardzo ważne zarówno dla rodziców jak i wychowawców, jest umiejętność przyjmowania zachowań i uczuć dzieci. Jeżeli dziecko okazuje złość, należy reagować od razu ale nie krzykiem tylko bardzo spokojnie wysłuchując je i próbując nazwać, co się w danym momencie z dzieckiem dzieje. Dziecko musi wiedzieć, że ma prawo do wybuchu złości tak samo jak radości, tylko należy mu wytłumaczyć, że o złości można mówić, zanim się kogoś uderzy. Nie znając niejednokrotnie powodów zachowań się dziecka, jesteśmy skłonni je strofować i karać. Musimy wiedzieć, że karać możemy tylko wtedy, gdy stwierdzimy świadome niestosowanie się do stawianych wymagań. Mówiąc o karach w przedszkolu wykluczamy wszelkie kary fizyczne, które tylko wyrządzają dziecku trwałe szkody moralne i czynią je niewrażliwym na brutalność, przemoc, wyzwalają w nim podobne formy w stosunku do słabszych. Gdy dziecko ma być ukarane, trzeba zastanowić się, czy kara, którą chcemy zastosować jest słuszna i celowa, czy wynika z sytuacji, której dotyczyło przewinienie. Za popychanie podczas zabawy ruchowej, szarpanie, wyrywanie zabawek trzeba po prostu usunąć od zabawy, a za przeszkadzanie kolegom podczas posiłków, np. kopanie pod stołem, jeżeli występuje często, można odsunąć od wspólnego stołu. To dziecko, które ustawicznie przeszkadza innym w zabawie, zabiera zabawki, dokucza, bije, może być w takich wypadkach izolowane od dzieci np. do kącika ciszy lub może się bawić samo przy oddzielnym stoliku. Izolowane dziecko nie może być pozbawione opieki nauczycielki ani na chwile. Kategorycznie nie wolno usuwać dziecka za drzwi, bądź pozostawiać je w szatni lub łazience. Każda kara stosowana często spowszednieje i przestanie mieć wartość wychowawczą. Jedną z form kary jest upomnienie, zganienie dziecka przez nauczycielkę, gniewanie się na nie. W bardzo wielu wypadkach przynosi to pożądany skutek. Niekiedy wystarczającą karą jest zawstydzenie dziecka lub zagrożenie, że o jego brzydkim zachowaniu poinformowani zostaną rodzice.
Bardziej skutecznym środkiem wychowawczym niż kary są nagrody. Jednym z rodzajów nagród są pochwały. Mają one największą wartość wtedy, gdy są wypowiadane w obecności całej grupy dzieci, a jeszcze bardziej- osób dorosłych. Jednak podobnie jak nagany czy kary, tak i pochwały stosowane zbyt często i z błahych powodów przestają mieć wartość zarówno dla tego dziecka, które chwalimy., jak i pozostałych.
Zarówno kary jak i nagrody odnoszą skutek wtedy, gdy stosuje się na podstawie dobrej znajomości poszczególnych dzieci, z uwzględnieniem ich osobowości. Potrzebna jest równowaga między stanowczością i uprzejmością czyli wsparcie, a nie tylko same pochwały i nagrody. Poprzez wspieranie uczymy nasze dzieci, że błędy to po prostu drogi uczenia się i nie należy się ich wstydzić. Zamiast kar w procesie wychowawczym lepsze jest też stosowanie konsekwencji: nagradzanie dzieci za pożądane zachowania zamiast karania w sytuacji złego zachowania; ignorowanie zachowania niepożądanego(nie wzmacnianie go); Wiele skutecznych konsekwencji mieści się w trzech grupach:
-zabranie przyjemności, przywileju np. bycia dyżurnym
-odesłanie w nudne miejsce
-zabrania uwagi ważnej dorosłej osoby.
Podsumowując ten trudny temat należy zauważyć, że bardzo ważną sprawą w posługiwaniu się systemem kar i nagród jest znajomość systemu wychowawczego, stosowanego przez rodziców. Tylko dobra znajomość sytuacji dziecka w rodzinie pozwoli zrozumieć, dlaczego jest ono tak bardzo wrażliwe w sytuacjach trudnych lub tak słabo reaguje na nasze uwagi.
Janusz Korczak – nieoceniony wychowawca dzieci i młodzieży, zwrócił uwagę na to, że ,,dziecko to lustro”, w dziecku odbijają się postawy i zachowania dorosłych, przede wszystkim zaś-rodziców. Oni są pierwszymi wychowawcami dzieci, oni posyłają je do szkoły i wyposażają w taki system wartości, jaki uznają za ważny”.

,, Jeżeli chcemy coś zmienić w naszym dziecku,
należy się temu dobrze przyjrzeć i zastanowić
czy to nie coś, co warto zmienić w nas samych”
(Carl Jung)-

Nagroda i kara w wychowaniu dziecka

W wychowaniu chodzi przede wszystkim o wewnętrzną wartość człowieka.

Wychowanie dziecka to jedna z najtrudniejszych ról, jaką otrzymują rodzice. To oni odpowiadają za przygotowanie go do życia i  wprowadzanie w świat dorosłych. Wychowują dziecko przede wszystkim w sposób naturalny poprzez stopniowe wdrażanie form zachowania. Do prawidłowego przebiegu tego procesu potrzebna jest szczególna organizacja życia rodzinnego oraz odpowiedni klimat, który tworzy wzajemna miłość, poczucie bezpieczeństwa, przywiązanie. Mimo spełnienia tych wszystkich elementów, rodzice nie rzadko borykają się z problemami wychowawczymi swych pociech. Zastanawiają się jak postąpić w danej sytuacji, szukają rozwiązań szukając różnorakich metod wychowawczych zaczerpniętych z wzorców , jakimi sami byli wychowani. Często stosują metodę nagradzania i karania, która istotnie pełni ważną rolę w procesie wychowawczym dzięki, jednak jej nadużycie może być przyczyną niepożądanych efektów. Warto zatem przyjrzeć się bliżej i zastanowić, czym jest kara i nagroda, jakie funkcje spełnia w wychowaniu, jakie są rodzaje kar i nagród oraz jakie zasady obowiązują przy ich stosowaniu. 
NAGRODA-  jest wszystkim tym, co sprawia dziecku przyjemność, budzi zadowolenie. jej skuteczność nie zależy od wartości materialnej prezent, lecz od faktu czy jest ona dowodem miłości rodziców. Niewątpliwie najcenniejszą nagrodą dla każdego dziecka jest miłość rodziców, która ma bardzo ważny wpływ na prawidłowy rozwój jego psychiki. Nie wyręczajmy się , zatem drogimi prezentami, które mają przekupić nasze pociechy lub zastąpić nimi naszą obecność. Raczej starajmy się spędzić z dziećmi jak najwięcej czasu, rozmawiać , bawić się, okazywać miłość, dzięki czemu będą się szybciej uczyły, lepiej rozwijały i odważniej sięgały po nowe doświadczenia. Nagroda w wychowaniu dziecka ma bardzo dużą wartość i warto ją stosować dostrzegając wysiłek dziecka i jego dobre chęci. 
 Znaczenie nagród:
-umacnia w dziecku wiarę we własne siły,
-realizuje potrzebę uznania i sukcesu,
-zachęca do podejmowania coraz trudniejszych zadań,
-sprawia radość i dobre samopoczucie ,
-wzmacnia więzi uczuciowe z osobami nagradzającymi.  
Najważniejsze rodzaje nagród:
-okazywanie uczucia miłości i radości, -uznanie słowne, -darzenie zaufaniem, -przywileje i nagrody rzeczowe.  Gdy prawidłowo będziemy używali nagrody początkowo dziecko będzie spełniało polecenie rodziców by uzyskać ich aprobatę z czasem jednak będzie je wypełniało z własnej woli, bez kontroli i nadzoru.  
 Zasady stosowania nagród:
-nagroda powinna zaspakajać pragnienie dziecka,
-powinna występować po konkretnym uczynku,
-powinna być urozmaicona,
-powinna być stosowana znacznie częściej niż kara.   
Stosując w procesie wychowania system kar i nagród każdy rodzic musi pamiętać o ważnej zasadzie wychowawczej, jaką jest indywidualizacja. Każde dziecko jest inne, różni się pod względem stopnia wrażliwości i odporności systemu nerwowego. Zatem dobór nagród i kar wraz ze ścisłym uwzględnieniem zasad ich stosowania powinien być starannie dobrany tak aby w swych oddziaływaniach przynosił pożądane skutki i nie wyrządził dziecku krzywdy. Ważna jest również jednolitość oddziaływań wychowawczych oraz współpraca rodziców z nauczycielami przedszkoli i szkół, którzy są odpowiedzialni nie tylko za przekazywanie wiedzy dydaktycznej, ale również kształtowanie osobowości dziecka i jego systemu wartości.   
KARA  - jest wszystkim tym, co sprawia dziecku przykrość, budzi niezadowolenie, utrudnia zaspokojenie potrzeb. Kara jest metodą , która nie uczy nowych zachowań, nie daje dziecku nic w zamian. Stosowanie kary ma miejsce wówczas , gdy zawodzą inne środki oddziaływania na dziecko. Jeżeli dziecko przechodzi do porządku dziennego pełnionym czynem, nie przeżywa go i jest gotowe popełnić go ponownie, wówczas kara jako środek ostrzeżenia będzie na pewno celowa.    
RODZAJE KAR  Wobec nieposłusznego dziecka można stosować :
-dezaprobatę wyrażoną słowem lub w sposób niewerbalny przy pomocy gestu lub sposobem zachowania,
 -upomnienie słowne udzielane zdecydowanym tonem,
 -wymówkę lub naganę polegającą na wyrażeniu dezaprobaty z wyraźnym omówieniem przyczyn jej udzielania,
 -odosobnienie stosujemy wyjątkowo i tylko w stosunku do dzieci starszych.  
Często spotykamy się z karą, której rodzice nadużywają, a jest nią bicie. Przemoc fizyczna w stosunku do dzieci jest środkiem antywychowawczym. To środek, który poniża godność  dziecka, budzi w nim skłonność do okrucieństwa i agresji wobec osób słabszych, a jednocześnie żal i nienawiść do osoby karzącej. Dzieci bite często kłamią i oszukują. Rezultatem bicia jest rozwinięcie osobowości zamkniętej w sobie nieszczerej. Stosowanie tej metody powoduje, że dziecko staje się niewrażliwe na łagodne środki dyscyplinujące. Zatem karząc należy pamiętać, aby nie były one zbyt ostre za drobne, jednorazowe przewinienia. Dziecko powinno być świadome popełnionego czynu, wiedzieć, co zrobiło, że i za co zostało ukarane. Należy jednak wcześniej wysłuchać winowajcę, który wyrządził krzywdę i dać mu możliwość ją naprawić. W swych poczynaniach rodzice powinni wykazać się konsekwencją, gdyż jedynie wtedy będą one skuteczne. Rodzice powinni być też świadomi tego, że jeśli w swych działaniach  wychowawczych stosują kary, to muszą również używać nagród. Zatem karanie trzeba łączyć z nagrodą. Najpierw karzemy niewłaściwe zachowanie dążąc do jego wyeliminowania, a następnie doprowadzamy do wystąpienia zachowania właściwego i je nagradzamy.  
Na koniec kilka rad;
-Najskuteczniejszy jest układ: silne nagradzanie (uwzględniając pragnienie dziecka) i słabe kary.
-Jeżeli stosowanie kar jest konieczne trzeba łączyć je z nagrodą; najpierw karzemy niewłaściwe zachowanie, następnie doprowadzamy do wystąpienia zachowania właściwego i wówczas je nagradzamy. Należy zauważyć każdą poprawę w zachowaniu dziecka.
-Ważnym warunkiem skuteczności nagradzania i karania jest akceptacja przez dziecko osoby nagradzającej czy karzącej.
Tylko wychowawca posiadający autorytet może ucieszyć dziecko nagrodą lub wymierzyć skutecznie karę.
-Stosując w wychowaniu system nagród i kar, pamiętajmy o potrzebie uwzględniania ważnej zasady - indywidualizacji.  
Każde dziecko jest inne. Jedno jest bardzo wrażliwe, szybko i mocno reaguje na uwagi wychowawcy, a inne posiada silny, odporny system nerwowy.  Dla jednego dziecka karą wystarczająco skuteczną będzie ciche, indywiduwlane zwrócenie uwagi, inne natomiast zareaguje dopiero w wyniku głośnej i zdecydowanej nagany, czego jeszcze inne w ogóle nie zauważy.   
Proponowana literatura:
1. A.Faber "Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały - jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły"
2. I.Jundził "Nagroda i kara w wychowaniu" 
3. J.Maciaszek "Nagroda i kara w wychowaniu dziecka"